Usuwanie gazów zalegających w brzuszku dziecka to naturalny efekt pracy przewodu pokarmowego. Gazy gromadzą się wskutek jedzenia, z którym połykane jest również powietrze, ale powstają również w wyniku procesów fermentacji w jelicie. Kiedy oddawanie gazów to po prostu fizjologia, a kiedy pierwsze oznaki nieprawidłowości?
Jak oddawane są gazy?
Na zewnątrz wydostają się przez jamę ustną, przez odbyt, część gazów jest adsorbowana w jelitach bądź zużywana przez niektóre rodzaje bakterii zasiedlających dolny odcinek przewodu pokarmowego.
Pozbywanie się z organizmu gazów najczęściej ma miejsce po posiłkach, kiedy ściana jelita ulega rozciągnięciu, pobudzony zostaje układ przywspółczulny i wydzielają się hormony regulujące pracę przewodu pokarmowego (m.in. gastryna, cholecystokinina czy motylina).
Gazy u niemowląt
U noworodków i niemowląt czynność układu pokarmowego, w tym działanie enzymów trawiennych, w porównaniu do osób dorosłych jest mocno niedojrzała. Kształtowanie się składu mikroflory jelitowej u dzieci może trwać do drugiego roku życia. Wiele dysfunkcji przewodu pokarmowego,
w tym jego czynnościowe zaburzenia, pozostaje w ścisłej zależności z profilem mikroorganizmów zasiedlających jelita, a ich łagodzenie odbywa się przy pomocy odpowiednio dobranych probiotyków [1, 2].
Kiedy gazy to fizjologia?
Rodzice noworodka i niemowlęcia wielokrotnie w ciągu doby mają okazję słyszeć odgłosy dobiegające spod pieluszki. Nie ma powodu do obaw, jeśli dziecko nie jest rozdrażnione, jego brzuszek jest miękki, a stolce (zazwyczaj żółtawej barwy) mają półpłynną konsystencję. Jeżeli dziecko prawidłowo się rozwija i jego przyrosty masy ciała mieszczą się w przyjętych dla wieku normach oraz nie obserwuje się innych dolegliwości, można przyjąć, że wydalanie gazów jest fizjologicznym dowodem na usprawnianie się pracy przewodu pokarmowego.
Gazy przy rozszerzaniu diety
U starszego dziecka, u którego rozpoczęto rozszerzanie diety, można zaobserwować zmianę konsystencji i koloru stolca oraz bardziej wyrazisty jego zapach. Niektóre z nowo wprowadzanych pokarmów mogą przyczynić się do wystąpienia wzdęć brzuszka i następowego oddawania gazów.
Przekarmianie dziecka również może być przyczyną dyskomfortu ze strony przewodu pokarmowego. Rodzice dziecka często oddającego gazy powinni zwrócić uwagę na przebieg karmienia, w czasie którego mogą być połykane nadmierne ilości powietrza.
Co na gazy u niemowląt?
Dobrą praktyką, która wspomaga odprowadzanie gazów, jest:
- układanie dziecka na brzuszku. Aktywność ruchowa, jaką podejmuje wówczas niemowlę, sprzyja perystaltyce i eliminacji gazów.
- noszenie dziecka zwróconego brzuszkiem do własnego przedramienia (pozycja leniwca) lub masując jego brzuszek ruchem zgodnym ze wskazówkami zegara.
W przypadku utrudnionej eliminacji gazów mogą wystąpić wzdęcia brzucha, co w niektórych przypadkach powinno być skonsultowane z lekarzem.
Nadmiar gazów u niemowlat
Zwiększona częstotliwość w oddawaniu gazów może występować w przebiegu nietolerancji laktozy. Rodzice zaobserwują wówczas dodatkowo odgłosy przelewania we wzdętym brzuszku oraz charakterystyczne stolce. Są one strzelające, wodniste, pieniste, zielonkawe, z domieszką śluzu
i kwaśnym zapachu. Niedobór laktazy, czyli enzymu trawiącego laktozę, powoduje gromadzenie się tego cukru w jelitach i wzmożenie procesów fermentacji, a w konsekwencji nadmierną produkcję gazów. U dziecka karmionego piersią można wówczas rozważyć podaż egzogennej laktazy przed karmieniami, u dzieci karmionych mieszanką – po konsultacji z pediatrą włączyć mleko ubogolaktozowe lub całkowicie pozbawione laktozy [3].
Co na nadmiar gazów przy nietolerancji laktozy?
We wspomaganiu trawienia laktozy udział biorą również mikroorganizmy jelitowe, zwłaszcza bakterie z rodzaju Lactobacillus, które wytwarzają laktazę [2, 4].
Zasadnym wydaje się więc podaż probiotyku, a także ziół o działaniu przeciwwzdęciowym, rozkurczającym oraz uspokajającym. Fitoterapeutyki, które mogą być bezpiecznie stosowane w tej grupie wiekowej to rumianek i melisa, jednak warto stosować je w formie gotowego preparatu farmaceutycznego. Dopajanie herbatkami dzieci karmionych piersią, może mieć negatywny wpływ na przebieg laktacji u mamy.
